Viruswinnaars versus virusverliezers en hoe we naar elkaar kijken…

Weblogbericht | 08-04-2021

De effecten van een jaar corona

Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) onderzocht de effecten van een jaar corona en concludeerde “In het algemeen zien we dat het met veel Nederlanders in het najaar van 2020, dus voor de strenge lockdown in december, goed ging. Gemiddeld genomen waren de gevolgen voor bijvoorbeeld het psychisch welbevinden en de eenzaamheid van de Nederlanders beperkt. Bij een aantal groepen waren echter nadrukkelijker gevolgen zichtbaar. Het gaat dan bijvoorbeeld om jongvolwassenen, bij wie het psychisch welbevinden afnam en de kans op werkloosheid toenam; om ouderen, bij wie de emotionele eenzaamheid toenam; om mensen met een lage opleiding en mensen met een niet- westerse migratieachtergrond, die relatief vaak werkloos werden; en ook om zelfstandigen, die relatief vaak een inkomensachteruitgang meemaakten”. (Uit: Een jaar met Corona, Sociaal en Cultureel Planbureau, 3 maart 2021).

Scheidslijnen in de maatschappij

Uit onderzoek over crises blijkt dat de effecten van een crisis op de korte termijn vaak worden overschat en op de lange termijn juist worden onderschat. Als we dat inzicht afzetten tegen de coronacrisis, dan vertoont dit een mogelijke relatie met bestaande scheidslijnen in de maatschappij. We zien daarbij dat economisch kwetsbare groepen eerder geraakt worden dan anderen. Maar de effecten van deze crisis volgen deels ook een heel ander pad. Het toeval van de beroepsgroep waartoe je behoort - horeca, groepen zzp’ers, mensen met contactberoepen, winkels, de sport, cultuur-  en recreatiesector - bepaalt of je te maken hebt met stilstand, achteruitgang en inkomensverlies. De levensmiddelenbranche, de drogisten, de grote webwinkels en de logistieke sector kennen daarentegen een ongekende drukte en winst.

De dialoog leidde tot veel meer inzichten

“De crisis vraagt van ondernemers een ongekende veerkracht en een goede financiële buffer”, aldus twee ondernemers die samen een heel mooi restaurant hebben in Etten-Leur. De dialoog die ik met hen had leidde tot veel inzichten. Het niet hebben van perspectief is ongelooflijk moeilijk voor ondernemers. Wanneer komen wij weer aan de beurt? Waarom noemt de minister-president onze branche niet in de persconferentie? Wanneer mogen we open? Maar daarnaast hebben ondernemers ook de wil om altijd opgewektheid uit te stralen. Dit optimisme gecombineerd met de beelden over de Rijksregelingen – “nu compenseren we 100% van de vaste lasten” – geven mensen waarbij het salaris gewoon wordt doorbetaald (zoals bij mij, hun burgemeester) soms het idee dat het voor ondernemers allemaal wel meevalt.

Tot je de feiten onder ogen ziet: die 100% is, helaas, 100% van een (bescheiden) deel van de kosten. Gelukkig zijn er deze regelingen (TOZO/TVL/NOW/TONK) en ze helpen, maar het werkelijke beeld is somber. Want bij veel ondernemers ontstaat er wekelijks een fors negatief saldo door de schulden die oplopen. Dan gaat het niet alleen om de maandelijkse vaste kosten aan verhuurder en leveranciers, maar ook om kosten van leningen die ondernemers moeten sluiten om de maandelijkse tekorten mee te financieren. Dus verkopen ze de auto, geven ze bedrijfsreserveringen uit, eten hun pensioen op of spreken de studiegelden aan van de kinderen. Dat is een realiteit die een heel ander beeld schetst.

Begrip en menselijk contact

Terug naar onze restauranteigenaren. En dan specifiek naar de vraag: wat hebben zij nodig? Allereerst hulp om het echte beeld helder te maken. Het valt economisch écht niet mee. Als de beelden hierover realistischer zouden zijn, zou het de tweedeling tussen de virusverliezers en viruswinnaars minder schrijnend maken. Daarnaast is hun wens heel bescheiden. Begrip en menselijk contact – zeker ook van de overheid – helpt echt en wordt gewaardeerd. De Tweede Kamer heeft over de gevolgen van corona voor gemeentes advies gevraagd aan de Raad voor het Openbaar bestuur. Dus, gemeentes: al voordat het advies klaar is, ligt er een mooie taak voor ons allemaal. Blijf je ondernemers opzoeken en steek hen een hart onder de riem. In deze crisis liggen de oplossingen niet voor het oprapen, maar laat je daardoor niet weerhouden in gesprek te gaan. Laat je inspireren door het denkkader depolarisatie van Bart Brandsma en luister naar wat er leeft. Op de website van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vind je mooie verhalen over verbindende communicatie in coronatijd.

Laten we als ROB bij het onderzoeken van de gevolgen van corona zowel de economische als de sociale kant betrekken en daarbij oog houden voor de menselijke maat. Aanbevelingen die kunnen helpen de nieuwe tweedeling in de maatschappij – coronawinnaars versus coronaverliezers – te verkleinen zullen helpen om onze samenleving echt van ons samen te houden.

Blogs op Raadopenbaarbestuur.nl zijn op persoonlijke titel. Het blog geeft niet per se de mening weer van de Raad.