De Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) adviseert regering en parlement over de inrichting en het functioneren van de overheid, en over de beleidsmatige aspecten van financiële verhoudingen tussen Rijk, gemeenten en provincies. De ROB werkt mee aan goed openbaar bestuur in Nederland, en adviseert gevraagd en ongevraagd. Voor 2025 zijn er drie hoofdthema's: het gezag van de overheid, interbestuurlijke en financiële verhoudingen en democratie & rechtsstaat. Meer hierover in het werkprogramma 2025.
Bouwen aan een goed openbaar bestuur en een sterke rechtsstaat: de context
Nederland heeft te maken met (mondiale) ontwikkelingen, zoals klimaatverandering, een groeiende en vergrijzende bevolking, technologische ontwikkelingen (AI, digitalisering, robotisering) en schaarste (o.a. personeel, woningen, energie). Die ontwikkelingen leiden tot grote en complexe maatschappelijke vraagstukken. Het is - ook vanuit de Europese Unie - nodig dat het openbaar bestuur ons land daarop voorbereidt. Het is van belang dat de overheid de samenleving als geheel meeneemt in deze vraagstukken. Het openbaar bestuur dient de gemaakte keuzes - zowel op Europees, centraal als decentraal niveau en in goede onderlinge samenhang − te vertalen naar de samenleving en die daarbij te blijven betrekken. Gelet hierop moet het openbaar bestuur in 2025:
- Investeren in de kwaliteit van de organisatie (sturen op waarden, bewustwording van de rol en verantwoordelijkheid van de overheid en haar ambtenaren en de ontwikkeling van kennis en kunde).
- Innoveren, door het ‘lerend vermogen’ onderdeel te maken van de werkwijze en cultuur binnen de overheid.
- Integreren, door op te treden als één overheid, en vanuit betrokkenheid bij de samenleving.
Deze context van 2025, de keuzes en kansen die het openbaar bestuur daarin kan of moet benutten en de noodzaak om daarvoor te investeren, innoveren en integreren, komt tot uiting in de voorgenomen advisering van de ROB.
Adviezen in voorbereiding
|
De Nederlandse democratie In het najaar verschijnt het advies over het functioneren van de Nederlandse democratie, waarin de ROB ingaat op responsiviteit, participatie en representatie. Oftewel: hoe zou de overheid er (weer) voor, met en van de mensen kunnen zijn? In dit advies gaat de ROB op zoek naar een antwoord op deze vraag. Dit geeft handvatten om de verbinding tussen burger en overheid te versterken en de kwaliteit van het openbaar bestuur te verbeteren. Om burgers bij de democratie betrokken te houden is het belangrijk dat zij zich herkennen in het openbaar bestuur, de instituties en het beleid. |
|
De trias politica en de krachten van de omliggende machten Voor advies op dit onderwerp zal een verkenning volgen. De aanleiding is de toenemende spanning tussen de wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende macht, de trias politica. Onderzoeken en (parlementaire) rapporten laten zien dat de machten steken hebben laten vallen (toeslagen, Groningen) of elkaar de maat nemen (politici die vinden dat rechters op de stoel van de politiek zijn gaan zitten). Grote maatschappelijke vraagstukken worden door burgers en belangenorganisaties voor de rechter gebracht omdat de overheid zich niet aan regels en afspraken houdt (stikstof, klimaat). De vraag is wat de bepalende factoren zijn van de toegenomen spanning en wat er moet gebeuren om de machten in een gezonde balans te houden. Goede werking van de omliggende machten, oftewel de ‘checks and balances’, is daarvoor van belang; is die goede werking in gevaar? Met een verkenning zal worden onderzocht of een beschouwing en analyse van deze vraagstukken, relevant is voor advisering. |