Blog: Klimaatneutraal: stok achter de deur

Aanwijzing
De ROB bepleit dat het Rijk uiteindelijk ook een aanwijzing moet kunnen geven. Bij één doel binnen het klimaat- en energiebeleid heeft het Rijk deze bevoegdheid al, namelijk bij grootschalige opwekking van duurzame energie en de infrastructuur die daarvoor nodig is. Denk bijvoorbeeld aan windmolenparken en zonneweides. Decentrale overheden zijn daarvoor eerst zelf aan zet, via de energieregio’s, om vrijwillig hun hand op te steken voor het plaatsen van windmolenparken en zonneweides. Maar als dat uiteindelijk niet genoeg blijkt te zijn, dan kan het Rijk ook locaties aanwijzen waar deze moeten komen.

Inzicht 
In het advies Koersen op klimaatneutraal pleit de ROB ervoor dat het Rijk deze bevoegdheid ook voor andere doelen binnen het klimaat- en energiebeleid krijgt, zoals de warmtenetten. Eerst moeten voor de warmtenetten nog veel zaken geregeld worden. Bijvoorbeeld investeringsmiddelen, maar ook duidelijkheid over welke overheid welke rol heeft rondom warmtenetten. En zelfs als er duidelijkheid is, zal het niet altijd aantrekkelijk zijn voor een gemeente of provincie om een warmtenet aan te leggen en daarin te investeren. Het is dus de vraag of het Rijk zijn beleidsdoel haalt om 500.000 extra woningen aan te sluiten op een warmtenet in 2030. Als dit een kwestie blijkt van onwil bij gemeenten en provincies die wel goede mogelijkheden hebben voor warmtenetten, kan een stok achter de deur helpen.

Eerlijk verdeeld
Dit is gunstig voor gemeenten en provincies die wél veel doen voor het klimaat- en energiebeleid. Een aanwijzingsbevoegdheid helpt de lasten van het klimaat- en energiebeleid eerlijk over gemeenten en provincies te verdelen. Dat betekent niet dat elke decentrale overheid hetzelfde moet doen: sommige hebben meer mogelijkheden voor de ene taak, andere meer mogelijkheden voor andere taken. Maar om de klimaatdoelen te behalen, is het nodig dat elke decentrale overheid doet wat zij kan.

Internationaal en decentraal
Ook breder zie ik een trend waarin Nederland zich committeert aan internationale verplichtingen, maar voor het vervullen daarvan afhankelijk is van de inspanningen van gemeenten, provincies en waterschappen. Denk aan de stikstofdoelen en de asielopvang.
Afspraken en akkoorden zijn dan goede beginstappen, zoals ook bij het klimaat- en energiebeleid is gebeurd. Maar het is onontbeerlijk dat het Rijk voor deze verplichtingen ook de inspanningen van decentrale overheden monitort en een uiteindelijke stok achter de deur heeft, als laatste redmiddel. Anders kan de Rijksoverheid niet zeker stellen dat het aan zijn verplichtingen op internationaal niveau voldoet.