November is bij de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) inmiddels traditiegetrouw de 'Maand van het Gezag'.
Deze maand vestigen we - net als in voorgaande jaren - de aandacht op een gezagswaardige overheid.
Gezag herwinnen
De ROB bracht in 2022 het signalement Gezag herwinnen uit. Hierin signaleerde de ROB dat het gezag van de overheid - dat noodzakelijk is voor de aanpak van urgente vraagstukken en langlopende beleidsopgaven - onder druk staat. De ROB adviseerde te investeren in de bekwaamheid, betrouwbaarheid en betrokkenheid van de overheid en presenteert een agenda voor het herwinnen van gezag.
Als uitwerking van het signalement Gezag herwinnen startte de ROB met twee adviesthema’s: ‘Uitvoering, beleid en politiek’ en ‘Transparantie’. Het advies over uitvoering verschijnt eind november 2024, later gevolgd door het advies over transparantie. i
Maand van het Gezag
Volgens de ROB begint het herwinnen van gezag bij een overheid die beter presteert. Met de jaarlijkse ‘Maand van het Gezag’ wil de ROB een aanzet doen voor het democratische debat over gezag, en bestuurders en burgers blijvend te activeren om er mee aan de slag te gaan.
Vice-voorzitter Caelesta Braun trapte de Maand van het Gezag 2024 af met de inspirerende blog Gezag moet je (samen) doen. Over de invulling van het publiek ambt, en balanceren tussen vertegenwoordigen en verantwoordelijkheid nemen voor het collectieve belang.
Raadslid Peter Verheij schreef in zijn blog Gezag in de relatie tussen Rijk en gemeenten over de invloed van de bestuurlijke en financiële verhoudingen op de gezagswaardigheid van het openbaar bestuur.
SPREKER: "Er speelt van alles in de samenleving: asielbeleid, stikstofproblematiek, klimaatverandering. Om deze en andere problemen aan te pakken heeft de overheid gezag nodig. Maar haar gezag is niet vanzelfsprekend. Het vertrouwen in de politiek neemt af en burgers zijn kritisch. Sommige burgers haken zelfs af."
"Maar is de overheid haar gezag ook echt minder waard? Of is zij alleen minder gezagswaardig in de ogen van burgers? De Raad voor het Openbaar Bestuur heeft dit bestudeerd aan de hand van drie criteria voor gezagswaardigheid, bekwaamheid, betrouwbaarheid en betrokkenheid."
"Ten eerste is de overheid bekwaam als zij verstand van zaken heeft. Maar de afgelopen jaren heeft de overheid haar kennis en kunde op veel terreinen uitbesteed, terwijl kennis door digitalisering voor burgers toegankelijker is geworden."
"Ten tweede is de overheid betrouwbaar als zij zich aan haar afspraken houdt en eerlijk en helder is over de doelen die zij nastreeft. Maar door de focus op efficiëntie en effectiviteit worden de morele en normatieve consequenties van beleid onvoldoende herkend en erkend."
"Ten derde is de overheid betrokken als zij met burgers in verbinding staat. Daarvoor moeten bestuurders zichtbaar zijn in de samenleving, weten wat er speelt en daarnaar handelen. Maar voor veel burgers is de overheid te veel op afstand komen te staan. Daar waar de gezagswaardigheid van de overheid tekortschiet kan zij niet met gezag opereren."
"Maar de overheid kan haar gezag ook herwinnen door waar nodig te investeren in haar bekwaamheid, betrouwbaarheid en betrokkenheid. De ROB werkt daarom aan een agenda voor het herwinnen van gezag."
