Caribisch deel van het Koninkrijk

Caribisch Nederland, de eilanden Bonaire, Sint Eustatius en Saba, maakt sinds 10 oktober 2010 als bijzondere gemeenten deel uit van Nederland. Deze status brengt unieke financiële en bestuurlijke verhoudingen met zich mee. De eilanden vallen rechtstreeks onder het Nederlandse staatsbestel, maar kennen tegelijkertijd een zekere mate van bestuurlijke autonomie. De rijksoverheid is verantwoordelijk voor belangrijke beleidsterreinen zoals onderwijs, zorg, veiligheid en infrastructuur, terwijl de eilandsbesturen bevoegdheden hebben op lokaal niveau. Financiële middelen worden grotendeels via het BES-fonds verstrekt, waarbij het Rijk toezicht houdt op de rechtmatigheid en doelmatigheid van de bestedingen. Deze verhoudingen vragen om een zorgvuldige balans tussen autonomie en verantwoordelijkheid, waarbij samenwerking en maatwerk centraal staan.

Aruba is sinds 1986 een zelfstandig land binnen het Koninkrijk met een eigen regering, parlement en begroting. Hoewel Aruba intern autonoom is, blijft Nederland verantwoordelijk voor defensie, buitenlandse betrekkingen en waarborging van mensenrechten en goed bestuur. De financiële verhoudingen zijn geregeld via afspraken in het Koninkrijksverband, waaronder toezicht door het College Aruba financieel toezicht (CAft), vooral bij begrotingsproblemen of economische kwetsbaarheid.

Sint Maarten, eveneens een land binnen het Koninkrijk sinds 2010, kent vergelijkbare bestuurlijke autonomie als Aruba. Ook hier ligt de verantwoordelijkheid voor binnenlands bestuur bij de lokale regering, terwijl Nederland toeziet op de naleving van internationale verplichtingen en goed bestuur. Na de orkaan Irma in 2017 is de samenwerking met Nederland geïntensiveerd, mede via het wederopbouwfonds en het toezicht van het College financieel toezicht (Cft).