ROB denkt mee met Rathenau over kennis en democratie
Vroeger kwam kennis van experts. Met de opkomst van digitalisering en internet, werd gedacht dat dit democratie zou vernieuwen en verbeteren. Maar nepnieuws, filter bubbels en manipulaties hebben juist een negatieve invloed op onze democratie. Rien Fraanje (Secretaris-directeur, ROB) ging in gesprek met het Rathenau Instituut over een nieuw kennisbeleid.
Kennisgedreven democratie
Werkt de video niet? Bekijk deze dan op YouTube.
Met digitale toegang tot kennis en informatie en eindeloze mogelijkheden om eigen inzichten en opvattingen te verspreiden, verplaatst het politieke en maatschappelijke debat zich. Dat dwingt experts, kennisinstellingen en overheden nieuwe vormen te vinden om op verantwoorde wijze kennis voor beleid te ontwikkelen. Daarbij moeten ze steeds vaker ook inbreng van betrokkenen en burgers organiseren. Bijvoorbeeld om betere onderzoeksvragen te stellen, om hun expertise en kennis te kunnen gebruiken en om te zorgen dat burgers en betrokkenen toegang hebben tot de resultaten. Hiermee gaat het RathenauInstituut mee aan de slag.
Gevaren van digitalisering
Voor de democratie is het cruciaal dat iedereen naar waarheid kan blijven zoeken. Digitalisering ziet men echter steeds vaker als een bedreiging voor de democratie. Nepnieuws, filter bubbels en manipulatie komen de democratie niet ten goede. Zo kan digitalisering waarheidsvinding – een proces om waarheid te achterhalen – onder druk zetten. De Raad voor het Openbaar Bestuur roept met ‘Zoeken naar waarheid’ daarom de regering en Staten-Generaal op tegenmachten te organiseren, bijvoorbeeld door transparantie af te dwingen over de manier van beïnvloeding op digitale platforms.
Nepnieuws kan leiden tot verontwaardiging
Wat gebeurt er als nieuwe kennis tot wantrouwen of controverses leidt? Verontwaardigde burgers kunnen de grenzen van de democratische rechtsstaat opzoeken of overschrijden. Het kan echter ook positief worden geduid - als een uiting van grote betrokkenheid. Boosheid laat zien waar we belang aan hechten en waarvoor we in actie willen komen. Die actie kan leiden tot maatschappelijk initiatief en politieke vernieuwing. In #WOEST laat de Raad voor het Openbaar Bestuur zien dat de verontwaardiging van burgers niet alleen gevaar vormt, maar ook kansen biedt.
Het Rathenau Instituut:
Het Rathenau Instituut houdt zich bezig met onderzoek en debat over de impact van wetenschap, innovatie en technologie op de samenleving. Ze doen onderzoek naar de impact van wetenschap, innovatie en technologie op de samenleving. Een van de thema's van het Rathenau Instituut is: 'Kennisgedreven democratie'.