De couleur locale

Weblogbericht | 05-02-2019

Vier jaar geleden, in 2015, vond de zogenaamde decentralisatie plaats. Alle gemeenten in Nederland kregen toen de taken van drie wetten overgedragen: de Participatiewet, de Jeugdwet en de Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Gemeenteraden hebben zich daar op kunnen voorbereiden door na te denken over waar voor hen de accenten zouden moeten liggen bij de uitvoering van deze nieuwe taken. Veel gemeenten zijn daarbij in regionaal verband samen opdrachten gaan formuleren. Andere gemeenten deden dat eerst met de eigen gemeenteraad.

In de gemeenteraad van Enkhuizen ging het regelmatig over de lastige tegenstelling van willen sturen op resultaten en moeten loslaten in vertrouwen. Is dit echt een tegenstelling of lijkt dat maar zo? Kan je als gemeenteraadslid nog sturen op de uitvoering van een taak, als die taak wordt uitgevoerd door een gemeenschappelijk orgaan? Of houdt het sturen op als je de opdracht hebt gegeven?

Welke effecten heeft de decentralisatie op het openbaar bestuur?

Aan de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) is door zowel de Eerste als de Tweede kamer gevraagd te onderzoeken welke effecten de decentralisatie heeft op het openbaar bestuur en de lokale democratie. De ROB heeft in 2017 verslag uitgebracht over de eerste fase van dit onderzoek. Op dit moment is de ROB bezig met de tweede fase van het onderzoek, waarin de focus ligt op het lokale, democratische proces rondom de nieuwe taken in het sociaal domein. Vooruitlopend op de resultaten van dit onderzoek vroeg ik mij af:

Is er een spanning tussen de behoefte aan lokaal maatwerk en regionale uitvoering?

Lokaal maatwerk of regionaal samenwerken?

Dit weekend sprak ik mijn dochter, die raadslid is in Beverwijk. Ik vroeg haar of zij dit dilemma van Lokaal Maatwerk of Regionaal Samenwerken ook herkende. In tegendeel, vertelde ze. De gemeenteraden van Beverwijk, Velsen en Heemskerk hebben nog vóór de decentralisatie de kaders opgesteld voor de gemeenschappelijke uitvoering. Dat was een mooi proces, hoorde ik. Tevreden over de opdracht dus. De Regioraad controleert de uitvoering, en voorstellen tot wijziging moeten in de eigen gemeenteraad worden besloten.

De uitvoering van de drie wetten wordt in Nederland dus verschillend ingevuld. De ene gemeente wil vooral zijn eigen stempel zetten op het gemeenschappelijk beleid, terwijl er in andere gemeenten een regionale afstemming van eisen plaatsvindt. Niet verwonderlijk dat wij als ROB vooral inzoomen op de effecten die deze decentralisatie heeft op de democratische besluitvorming rondom deze nieuwe taken. Heeft de gemeenteraad het stuur nog in handen? Of wordt hem dit ontnomen door gemeenschappelijke regelingen, die ongewild toch afstand creëren?

Blijft de couleur locale bestaan?

De komende weken praat de ROB met een aantal gemeenteraden over mogelijke knelpunten in het democratisch proces van besluitvorming. En hoe gemeenten daar in de praktijk mee omgaan. Daarnaast gaat de ROB op zoek naar een aantal ‘best practices’ van gemeenteraden die op eigen initiatief de knelpunten in dit proces hebben overwonnen. Ieder op zijn eigen manier. De ROB is dan ook benieuwd of de couleur locale volgens deze gemeenteraden zal blijven bestaan. De uitkomst van de gesprekken kunt u verwachten in het najaar van 2019.

Noot

Blogs op Raadopenbaarbestuur.nl zijn op persoonlijke titel. Het blog geeft niet per se de mening weer van de Raad.